สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ด้วยทรงเล็งเห็นว่าระบบสหกรณ์ เป็นระบบเศรษฐกิจที่เหมาะสมกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเด็กและเยาวชนในพื้นที่ทุรกันดาร จึงมีพระราชดำริ เมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2534 ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ให้มีการจัดตั้งสหกรณ์นักเรียนในโรงเรียนขึ้น โดยเริ่มที่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ภายใต้โครงการตามแผนพัฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดารตามพระราชดำริ
กรมส่งเสริมสหกรณ์ จึงได้กำหนดให้วันที่ 7 มิถุนายน ของทุกปีเป็น “วันสหกรณ์นักเรียน” เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงมีพระราชดำริในการส่งเสริมให้มีการเรียนการสอนวิชาสหกรณ์ในโรงเรียน และปลูกฝังหลักการและวิธีการสหกรณ์ไปสู่เยาวชนผ่านกิจกรรมวันสหกรณ์นักเรียน เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้เรื่องของสหกรณ์นักเรียน ระหว่างโรงเรียนต่าง ๆ เป็นศูนย์กลางพัฒนาเด็กและเยาวชนให้ได้รับโอกาสและเรียนรู้ฝึกฝนพัฒนาตนเอง โดยอาศัยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ทั้งครู นักเรียน ผู้ปกครอง และชาวบ้านในชุมชน ซึ่งจะช่วยให้เด็กได้เรียนรู้และมีทักษะในการทำงานร่วมกัน ฝึกการวางแผน ร่วมกันคิดร่วมกันทำและแก้ไขปัญหาตามแนวคิดและวิธีการของสหกรณ์
ปัจจุบันมีโรงเรียนที่ได้รับการบรรจุไว้ในแผนงานการส่งเสริมกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนทั่วประเทศ รวมทั้งสิ้น 30,135 โรงเรียน และมีครูผู้สอนที่ผ่านการอบรมครูสหกรณ์ 15,090 คน ได้แก่ 1.โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน 221 แห่ง 2.โรงเรียนพระปริยัติธรรม 408 แห่ง 3.โรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) 29,449 แห่ง 4.โรงเรียนสังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) 8 แห่ง 5.โรงเรียนสังกัดกรุงเทพมหานคร 30แห่ง และ6.โรงเรียนปอเนาะ 19 แห่ง
นายวิศิษฐ์ ศรีสุวรรณ์ อธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์ กล่าวว่า ด้วยสายพระเนตรอันยาวไกลของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการปลูกฝังแนวคิด แนวปฏิบัติตามอุดมการณ์ หลักการณ์ และวิธีการสหกรณ์ ให้แก่เด็กและเยาวชนไทย โดยการจัดการเรียนรู้การสหกรณ์ในสถานศึกษา ประกอบด้วยภาควิชาการและภาคปฏิบัติกิจกรรม 4 ด้าน ได้แก่ กิจกรรมออมทรัพย์ ส่งเสริมการออม สร้างวินัยทางการเงินให้แก่เด็ก รู้จักวางแผนใช้จ่ายเงิน ประหยัดอดออม และมีความซื่อสัตย์, กิจกรรมร้านค้าสหกรณ์ จำหน่ายอุปกรณ์เครื่องเขียนและผลิตภัณฑ์ของนักเรียน และรับซื้อผลผลิตการเกษตรจากฟาร์มของโรงเรียน เพื่อนำไปผลิตเป็นอาหารกลางวันให้กับนักเรียน, กิจกรรมส่งเสริมการผลิต/อาชีพ สอนให้เด็กได้ปลูกพืชผัก เลี้ยงไก่ไข่ เลี้ยงปลา ทำการเกษตร หรือทำงานอาชีพอื่นตามความเหมาะสม และกิจกรรมส่งเสริมการศึกษาและสวัสดิการ เป็นการส่งเสริมความรู้ให้แก่คณะกรรมการสหกรณ์นักเรียนหรือสมาชิก โดยพาไปทัศนศึกษาแลกเปลี่ยนประสบการณ์งานสหกรณ์กับโรงเรียนต่างๆ และเรียนรู้การดำเนินงานสหกรณ์จากของจริง
“กิจกรรมสหกรณ์นักเรียนเป็นกิจกรรมที่แสดงให้เห็นถึงพระอัจฉริยภาพของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ได้พระราชทานเครื่องมืออันล้ำค่าให้นักเรียน ผู้ปกครอง และชุมชน ได้นำไปใช้ในการพัฒนาทักษะ พัฒนาคุณภาพชีวิต ซึ่งส่งผลไปยังการพัฒนาระบบสหกรณ์ไทย เศรษฐกิจ ชุมชน สังคม และประเทศชาติ รวมทั้งช่วยสร้างคนที่รู้จักคิด วิเคราะห์ แก้ปัญหาด้วยตัวเอง มีทักษะการทำงานร่วมกัน และมีคุณธรรม รู้จักช่วยเหลือผู้อื่น เมื่อเติบโตขึ้นเด็กๆ ก็จะเป็นผู้สร้างระบบที่ดี ดูแลสังคม และอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข” อธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์กล่าว
ทั้งนี้ ในปี 2566 กรมส่งเสริมสหกรณ์ ได้กำหนดจัดงาน “32 ปี สืบสานพระราชปณิธาน เสริมสร้างประสบการณ์ ผ่านสหกรณ์นักเรียน” 7 มิถุนายน วันสหกรณ์นักเรียน ประจำปี 2566 โดยกำหนดกิจกรรมฯ 2 รูปแบบ คือ รูปแบบ Onsite ณ โรงเรียนวัดศรีนวลธรรมวิมล เขตหนองแขม กรุงเทพฯโดยมีกิจกรรม ได้แก่ พิธีเปิดโครงการจัดงาน “32 ปี สืบสานพระราชปณิธาน เสริมสร้างประสบการณ์ผ่านสหกรณ์นักเรียน” (7 มิถุนายน วันสหกรณ์นักเรียนประจำปี 2566), การจัดนิทรรศการ โดยกรมส่งเสริมสหกรณ์ กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ โรงเรียนชุมนุมสหกรณ์ออมทรัพย์แห่งประเทศไทย จำกัด และหน่วยงานอื่นๆ, กิจกรรม “พี่แท็กพาทัวร์ สหกรณ์นักเรียน” เยี่ยมชมกิจกรรมสหกรณ์นักเรียนของโรงเรียนฯ อาทิ กิจกรรมเกษตรเพื่ออาชีพ กิจกรรมออมทรัพย์นักเรียน กิจกรรมส่งเสริมการผลิต กิจกรรมร้านค้า กิจกรรมสรรค์สร้างเส้นทางสู้อาชีพนักเรียนการศึกษาพิเศษ และกิจกรรมตอบปัญหาชิงรางวัล เกมส์ แจกรางวัล และอื่นๆ
รูปแบบ Online ประกอบด้วย การ Live สด กิจกรรมต่างๆ ภายในงาน ผ่านทาง Facebook Live Fanpage สำนักพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยีการสหกรณ์ และช่องทาง YouTube, เผยแพร่สื่อผ่านช่องทาง Facebook Fanpage และช่องทางสื่อออนไลน์ต่างๆ ของสำนักพัฒนาและถ่ายทอดเทคโนโลยีการสหกรณ์ ดังนี้ วีดิทัศน์ 32 ปี สืบสานพระราชปณิธาน เสริมสร้างประสบการณ์ผ่านสหกรณ์นักเรียน, วีดิทัศน์การจัดการเรียนการสอนสหกรณ์ในโรงเรียน, Infographic timeline ประวัติสหกรณ์นักเรียน, โปสเตอร์เทิดพระเกียรติวันสหกรณ์นักเรียน, โปสเตอร์พระราชดำรัสสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, Infographic จำนวนสหกรณ์ในโรงเรียนสังกัดต่าง ๆ และ Infographic พระอัจฉริยภาพสร้างสรรค์ สหกรณ์นักเรียนพัฒนาคุณภาพชีวิตเยาวชน
