นายประพิศ จันทร์มา อธิบดีกรมชลประทาน เปิดเผยถึงความคืบหน้าโครงการพัฒนากว๊านพะเยาว่า โครงการพัฒนากว๊านพะเยาเป็นหนึ่งในโครงการสำคัญตามนโยบายของรัฐบาล โดย พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี ในฐานะผู้อำนวยการกองอำนวยการน้ำแห่งชาติ เพื่อให้ประชาชนได้ใช้ประโยชน์จากโครงการฯ ได้อย่างเต็มศักยภาพ เนื่องจากปัจจุบันกว๊านพะเยาประสบปัญหาตื้นเขินจากการทับถมของตะกอน มีการขยายตัวของผักตบชวาและวัชพืช ทำให้คุณภาพน้ำเสื่อมโทรม มีการบุกรุกลำน้ำสาขาและกว๊านพะเยา ปริมาณสัตว์น้ำลดลง โดยพื้นที่กว๊านพะเยามีจำนวน 12,831 ไร่ ในแต่ละปีมีปริมาณน้ำไหลลงกว๊านพะเยา 330 ล้าน ลบ.ม. แต่สามารถเก็บกักน้ำได้เพียง 33.84 ล้าน ลบ.ม. ทำให้ฤดูฝนมีปริมาณน้ำมาก เกิดปัญหาอุทกภัย แต่ฤดูแล้งน้ำไม่พอใช้ทั้งการอุปโภค-บริโภคและการเกษตร
กรมชลประทานได้วางแผนพัฒนากว๊านพะเยา 3 โครงการ ได้แก่ 1.โครงการขุดลอกตะกอนดินกว๊านพะเยา โดยการขุดลอกตะกอนดินรอบกว๊านพะเยา รวมทั้งขุดแนวร่องเดิมกว๊านพะเยาให้กว้างขึ้น พร้อมปรับปรุงอาคาร/ระบบควบคุมและระบายน้ำ 2.โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการกักเก็บน้ำพื้นที่ตอนบนกว๊านพะเยา และ 3.โครงการเพิ่มแหล่งกักเก็บน้ำและระบบกระจายน้ำกว๊านพะเยา หากดำเนินการแล้วเสร็จจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการกักเก็บน้ำในกว๊านพะเยาได้มากขึ้น ทำให้มีน้ำต้นทุนเพียงพอต่อการทำการเกษตร และการอุปโภคและบริโภคในพื้นที่รอบกว๊านพะเยา ทั้งยังสามารถเพิ่มพื้นที่ชลประทาน รวมทั้งเพิ่มความชุ่มชื้นให้พื้นที่ต้นน้ำ
ด้านนายปาโมกข์ ปิงเมือง ผู้อำนวยการโครงการชลประทานพะเยา กล่าวว่า แผนงานที่ 1 โครงการขุดลอกตะกอนดินกว๊านพะเยา งบประมาณ 750 ล้านบาท ดำเนินการรวม 4 ปี (2564-2567) ขณะนี้ได้ผ่านขั้นตอนการขออนุญาตใช้พื้นที่ในการขุดลอกกว๊านพะเยา ออกแบบก่อสร้างและกำหนดแนวเขตและรูปแบบการขุดลอกที่เสนอคณะกรรมการบริหารจัดการกว๊านพะเยาอย่างยั่งยืน มีมติเห็นชอบแนวทางการดำเนินการของโครงการฯ และมีการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน โดยนายอำเภอเมืองพะเยาเป็นประธานกรรมการ รับฟังความคิดเห็นของประชาชนในพื้นที่ 6 ตำบลในเขตอำเภอเมืองพะเยาเรียบร้อยแล้ว หลังจากนี้อยู่ระหว่างรอการจัดสรรงบประมาณจึงจะสามารถดำเนินการตามแผนที่วางไว้ต่อไป ส่วนแผนงานที่ 2 โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการกักเก็บน้ำพื้นที่ตอนบนกว๊านพะเยา และแผนงานที่ 3 โครงการเพิ่มแหล่งกักเก็บน้ำและระบบกระจายน้ำกว๊านพะเยา ปัจจุบันอยู่ระหว่างการศึกษา สำรวจและออกแบบ ด้านการปรับปรุงระบบส่งน้ำ ฝายทดน้ำพร้อมระบบ การพัฒนาแก้มลิง สถานีสูบน้ำด้วยไฟฟ้า จะเริ่มดำเนินการได้ภายในปี 2566-2571
ทั้งนี้ ในช่วงที่ผ่านมากรมชลประทานและโครงการชลประทานพะเยา ได้ทำการปรับปรุงประตูน้ำโดยก่อสร้างฝายพับได้ เพิ่มระดับเก็บกักน้ำจากเดิมอีก 1 เมตร สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการเก็บกักน้ำในกว๊านพะเยาจาก 33.84 ล้าน ลบ.ม. เป็น 55.65 ล้าน ลบ.ม. แต่ยังไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้ใช้น้ำในพื้นที่จังหวัดพะเยา ดังนั้น โครงการพัฒนากว๊านพะเยาตามนโยบายรัฐบาลในครั้งนี้ จะช่วยให้เกิดบริหารจัดการทรัพยากรน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด โดยคาดว่าจะสามารถเพิ่มปริมาณน้ำเก็บกักในกว๊านพะเยาได้ไม่ต่ำกว่า 70-80 ล้าน ลบ.ม. เพื่อประโยชน์ในการอุปโภค-บริโภคและการทำการเกษตรของประชาชนจังหวัดพะเยาในอนาคต
